نگارهی حاضر به موضوع نقش ادبیات در آموزش میپردازد و تلاش میکند تا از طریق شفافسازی این ایده به عنوان راهی برای غنی سازی آموزش کودکان، نگاه جدیدی در شیوهی تعلیم و تربیت کودکان پیشنهاد دهد. آموزش از راه ادبیات کودکان در سالهای نخست کودکی چه تفاوتهایی با آموزش رسمی دارد؟ در این نگاه ادبیات، نوع نگاه ما به آموزش و یادگیری کودکان را تغییر میدهد و به عنوان عنصری که نوع آموزشهای رسمی را در معنایی متفاوت مطرح میکند، طرح میشود. مرور گذشته نشان میدهد که از زمانهای دور (حداقل یونان باستان و مشخصاً نوشتههای افلاطون) استفاده از ادبیات، قصه و افسانهها برای تربیت کودکان رایج بوده است. پسر بچهای هشت ساله، معمولی، شوخ طبع و پر جنب و جوش طی روندی که خانواده، مسجد، کانون فرهنگی، بسیج و حوزه عملیه در آن دخیل هستند، به مقام شهادت میرسد؛ آن هم در سنّ بیست و یک سالگی؛ اوج افتخاری که خداوند، در اختیار بندگان صالح خود، قرار میدهد. البته نباید تصور کرد که دانستن اصول و قواعد بلاغت سبب می شود که گوینده و نویسنده ای به خلق و آفرینش اثر یا آثار ادبی نایل آید بلکه می باید آن قواعد و اصول را به عنوان میزان سلامت و مقیاس راستی و کژی طبع و قریحه ی خویش به کار گیرد.
در نقد روانشناسی نقاد سعی می کند جریان باطنی و احوال درونی شاعر و نویسنده را ادراک و بیان نماید و قدرت و استعداد هنری و ذوق و قریحه ی او را بسنجد و نیروی عواطف و تخیلات وی را تعیین نماید و از این راه تأثیری را که محیط و جامعه و سنت ها و مواریث در تکوین این جریان دارند مطالعه کند. در دو اثر معروف خود «تاریخ مشروطهی انگلستان» (1827) و «دورنمای وضعیت اروپا در قرون وسطی» (1828) از انسجام و وحدت ادبیات اروپا سخن میگفتند و اروپا به اتحادیهای تبدیل شده بود که سنت ادبی مشترکی داشت. اساساً روایت هر چه باشد، چه در افسانه و چه در سایر اشکال ادبیات داستانی ناظر به گذشته است. از اوان مشروطیت در ایران روشنفکران و متفکران ایرانی سعی می کنند نقد اجتماعی را چه در شعر و چه در نثر رواج دهند. آدم یک هفته میتواند از زیر تکلیف در برود اما هفتههای بعد که نمیشود.
This data has be en done by GSA Co ntent Ge nerator DEMO !
با این حال یک جریان فکری- فلسفی جدید باعث شد که ادبیات از دیدگاه علم روانشناسی مورد توجه قرار گیرد و آن تأثیر نظریه ها و اندیشه های کسانی چون فروید، یونگ و آدلر بود. نویسنده و شاعر در استفاده از کاربرد آرایشی صنایع ادبی باید چنان پوشیده و طبیعی بکار گیرد که در کلام حس شود و به عنوان یک امر عارضی در کلام جلوه نکند نه آنکه صرفاً به صورت یک امر زینتی به کار گیرد و بدین وسیله کلام را متصنع و متکلف سازد. به عقیده ی او انشای آثار ادبی در حکم بنایی است که معمار می سازد و در آن آنچه اهمیت دارد هماهنگی و توازن است. اما در این نوشته آموزش از طریق ادبیات به عنوان یک رویکرد که میتواند اساس حوزهی آموزش را دگرگون سازد مورد بررسی قرار میگیرد. به باور نگارنده یکی از جریانهای قدرتمندی که میتواند آموزش و تربیت کودکان را غنیتر و آن را از دام مشکلات متعدد رهایی ببخشد، استفاده از ادبیات است.
به عقیده این گروه مطالعه ی تکنیک آثار ادبی بررسی وسایل است، حال آن که باید به بررسی هدف های ادبیات به عنوان فرآیندی که در زندگی و عقاید و روحیات بشر تأثیر می گذارد پرداخت. حتی کافی نیست که برای شناختن نویسنده ای تنها عواملی را که در او تاثیر کرده است مورد مطالعه قرار داد بلکه باید تاثیر خود او را در آیندگانش نیز تحقیق کرد؛ زیرا بسیاری اوقات آنچه آیندگان در اثر نویسنده ای می یابند از اطلاعاتی که امروز مستقیماً به وسیله ی اثر خود نویسنده به دست می آید بیشتر است. همین ویژگیها است که از وی و علمای مخلصی همانند ایشان، نمادهای آشکاری برای تعبیر «عالم ربانی» و این سخن امام (علیه السلام)پدید آورده است که فرمود: «جریان کار باید در دست عالمانی باشد که امانتدار حلال و حرام الهی هستند». آنچه در آثار زیبای هنری مورد توجه منتقد می باشد فقط جنبه ی تاریخی آنها نیست زیرا شعر و اثری بی نام که از جهت شور انگیزی و دل ربایی جالب باشد هرچند زمان گوینده و نویسنده ی آن معلوم نباشد باز می تواند مورد توجه قرار گیرد. نقد تاریخی یکی از رایج ترین شیوه های نقد ادیبانه است.