به پیروی از جنبهٔ اعتراضی ادبیات آمریکا، آل احمد، از رنجی که میبریم و گلستان، آذر، ماه آخر پا ییز را خلق کردند و کوشیدند تقابل وحشیگری و انسانیت را نشان دهند. در آثار نسل جدیدِ نویسندگان این دهه، که آرمانهای سیاسیشان خدشهدار شده بود، «نقدِ اجتماع»، جای خود را به «نقدِ خود» و رمانتیسم درونگرا داد. مهمترین پیوند دهنده این کشورها و ایران فرهنگی، شعر است؛ شعر، مهمترین ثروت ما ایرانیان و فارسی زبانها است که با زبان آن مطالب خود را به هم منتقل میکنیم و با ابزار شعر به سمت مبارزه با آنچه که نمیخواهد فرهنگ، روحیات، برادری، مودت، اخلاص، دوستی، انسانیت، شرافت و.. این کتاب مشتمل بر 15 بخش بوده که اولین آن، درباره هویت و ویژگیهای هنرمند توضیح میدهد. خواندن کتاب را از کجا شروع کنیم؟ با این که ریشههای این گرایش ادبی از دوران مشروطه شروع شدهبود، غلامحسین ساعدی با رمان توپ و مجموعه داستان کوتاه عزاداران بیل به عنوان پیشرو ادبیات روستایی شناخته شد. رمان نویسی در زبان فارسی همچنان ادامه پیدا کرد و پس از نویسندگانی که نام برده شد، در این حوزه نویسندگان توانایی دست به قلم بردند. اما در مجموع گمان من این است که در طول هفده دوره کمتر پیش آمده شاعری از جریان معارض و مخالف وارد حوزه جشنواره شعر فجر شود، به همین دلیل موارد معدود حاشیه ساز و خبرساز شده است.
اما منتقدان، این آثار را ضعیفتر از اولین داستانهای او، بهخصوص یکی بود یکی نبود، دانستند و آن را توصیفی از راه دور و بدون لمس کردن جامعه ایرانی تلقی کردهاند. علی داودی:علت اینکه چرا بعضی از کارها صورت نگرفته است این نیست که از عمد بوده است بلکه حاصل تفاوت سلیقه هم بوده. در همان دوران حسن مقدم نیز به داستان کوتاه نویسی روی آورد اما داستان نویسی را جدی نگرفته و به نمایشنامه نویسی پرداخت. اگرچه بسیاری از نویسندگان این دوره، چه آنها که شهرت نویسندگیشان به قبل برمیگشت و چه آنها که در این دوران به شهرت رسیدند، از حامیان انقلاب بودند و کموبیش در آن مشارکت داشتند، اما بهمرور، برخی از آنها از جریان انقلابی فاصله گرفتند یا به مخالفت با آن پرداختند. وی معتقد است که این آثار، کموبیش خواندهنشده توسط منتقدان رد شدهاند. با این حال، منتقدان از دیدگاه فن رماننویسی، تنگسیر را داستان کوتاهی خواندهاند که با افزودن صحنهها و حادثههایی غیرضروری، متورم شدهاست. این کتاب تاریخچهای است از نقد ادبی و آن چیزی که امروزه به آن نظریه میگویند. سدونی اسمیت و جولیا واتسون، پس از معرفی عوامل شکلگیری سوژهای که خودش را روایت میکند (خاطره، تجربه، هویت، فضا، بدنمندی و عاملیت) تأثیر این عوامل بر اثر خودزندگینامهای را شرح میدهند و مخاطب را با پیچیدگیهای بازنمایی زندگی شخصی از لحظهی شکلگیری خاطره و ثبت تجربهی فرد تا زمان عرضه و نقد آثار خودزندگینامهای آشنا میکنند.
این داستان نگاهی ریشخندآمیز به باور عامیانه مبنی بر این که «انگلیس، عامل هر رخداد مصیبتباری در ایران است» دارد، چنانکه در فرهنگ عامه، کاراکتر دایی جان ناپلئون، به استعارهای برای نشان دادن توهم توطئه تبدیل شد. در این دوره، نثر خشن و پرتحرک ادبیات آمریکا جای ادبیات رئالیستی روسیه را گرفت و آثار متعددی از همینگوی، سلینجر، فاکنر و دیگر نویسندگان آمریکایی به فارسی ترجمه شد. آثار داستانی فارسی که در سالهای ۱۳۱۶ تا ۱۳۲۰ در حدود ۷ درصد از صنعت چاپ و نشر ایران را به خود اختصاص دادهبود، در سالهای ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۵ به کمتر از ۳ درصد رسید و در مقابل، آثار ترجمه از ۱ درصد به بیش از ۹ درصد افزایش یافت. در فاصله سالهای ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۰، نشر داستان و نمایشنامهٔ ایرانی به بیش از ۱۹ درصد و نشر داستان و نمایشنامهٔ ترجمه به بیش از ۱۳ درصد کل صنعت چاپ و نشر کشور افزایش یافت. در این دوره، مشاهدهٔ تاریخی رویدادها و ویژگیهای اجتماعی زمانه گسترش یافت و جایگزین رویکرد پاورقینویسان دورههای قبلی در توجه به افسانهها و رویدادهای باستانی شد. با وقوع انقلاب در سال ۱۳۵۷، ولع کتابخوانی در ایران شدت گرفت و جمعیت کتابخوان به لحاظ کمی و کیفی گسترش یافت.
هاواره بهره در سال ۱۳۶۹ به قلم فتاح امیری با فرم و تکنیک متأثر از رمانهای فارسی، بهخصوص کلیدر و جای خالی سلوچ و با درونمایه جامعه فئودالی و روستایی کردستان منتشر شد. ناصر خسرو از خانواده های محتشم و با ثروت برخاست و هم به مناسبت مشاغل مهمی که در بار داشت این دوره از زندگی را به لهو و لعب و در جستجوی مال و جاه گذرانید وبا این همه در جستجوی حقیقت بود تا این که در جمادی الاخر ۴۳۷ ه . اما داستان بلند ایرانی از تقلید آثار وارداتی به آثاری مستحکم و دارای سبک مبدل شد و در این راه، آثار غلامحسین ساعدی، صادق چوبک، جلال آل احمد و ابراهیم گلستان نقش قابل توجهی داشتند. اما تنها یک عامل برای شکستهای جامعه وجود ندارد. اما چاپ کتابهای داستانی ایرانی و ترجمهشده رونق بیشتری گرفت. رماننویسی نیز به عنوان قالب متداول ادبی مورد توجه قرار گرفت. در سال ۱۳۴۸، شازده احتجاب، اولین رمان هوشنگ گلشیری نیز منتشر شد که به نظر احمد کریمی حکاک، پژوهشگر ادبی، به سرعت مورد استقبال جامعهٔ روشنفکری ایران واقع شد و نام گلشیری را بهعنوان یک داستاننویس جوان و زبردست مطرح کرد. وی با اشاره به اینکه اثرخانه میتواند فاصله بین شاعران و نویسندگان جوان شهرستانی را با استادان کم کند، افزود: این مدرسه همگانی افراد از دوردست را به استادان عرصه شعر و ادبیات متصل میکند. This artic le has been c reated with GSA Content Generator DEMO.