هر کدام از اضلاعِ مثلث بالا با یکی از مشخصهها یا شناسههای شعر فارسی منطبقاند. اینجا متأثر از کارهای رئالیستهای اروپایی هستیم که فاصله طبقاتی بین کارگران و سرمایهداران یا اغنیا و فقرا را به خوبی کاویده بودند. از سده نهم میلادی نیز در ادبیات عربی آثاری برای نخستین بار مشخصاً در زمینه نقد نگاشته شدهاست که از این میان میتوان نخست کتاب الحیوان و دوم کتاب البیان و التبیین نوشته جاحظ و کتاب البدیع نوشته عبدالله ابن المعتز را نام برد. از آثار معروف او می توان دیوان اشعار ؛ روشنایی نامه ؛ سعادتنامه که منظوم هستند و سفرنامه ؛ زادالمسافرین , وجه الدین , خوان اخوان ؛ گشایش و رهایش ؛ جامع لاحکمتین که منثور هستند را نام برد. از میان بی نهایت شکلی که می توان برای قافیه آرایی تعدادی مصراع داشت، فقط حدود ده دوازده شکل باب طبع شاعران فارسی قرار گرفته و به این ترتیب، ده دوازده قالب شعری رایج را پدید آورده است که ما بدانها اشاره می کنیم. اما از طرف دیگر، گذاشتن محدودیتهای بیدلیل و افراطی برای تخیل، تولید هنری درباره شخصیتهای دینی را با مشکلات جدی مواجه میکند. در چنین اوضاع و احوالی قاعدتاً نقد ادبی جدی نداریم.
در قدیم، وزن و قافیه همچون دربانهایی خشن، مانع ورود نامحرمان به حریم شعر می شدند که در شعر نو، دیگر نه دری درکار بود و نه دربانی. منتقد ادبی علاوه بر آشنايی با نحلههای مختلف نقد ادبی و علوم ادبی بايد فرد كتاب خواندهای باشد و با بسياری از دانشهای ديگر چون سياست و مذهب و جامعه شناسی و روانشناسی و تاريخ آشنا باشد زيرا آثار بزرگ ادبی ـ برخلاف آنچه امروزه ميگويند ـ فقط به لحظ ادبی بودن نيستند كه شهرت و قبول می يابند. اگر پژوهش بیشتر دربارهی رمان ایرانی نشان دهد که آثار رماننویسان معاصر ما مصداقی از تهیشدگی به مفهوم بارتی آن است. به نحوی که میتوان گفت، ما در طول این صد سال، هیچ رمانی خلق نکردهایم که توانسته باشد همسطح آثار بزرگ ادبیات جهان باشد؛ بنابراین، باید به داستانهای کوتاه و بلند رجوع میکردیم که آغازگر داستان مدرن فارسی بوده است. به خاطر رهایی از غم تجرد و تنهایی هم نبود که میخواستم با پرستو ازدواج کنم. باید از ناشر (ققنوس) هم تشکر کنم که این کتاب را چاپ کرد، اگر درجای دیگری چاپ میشد، تصور میرفت قصه کاملا مذهبی است.
حوادث تاریخی داستان به نقل از منابع تاریخی به تصویر کشیده شدهاند و تلاش شده، به صورت مستند و بر پایۀ تحقیقات تاریخی نوشته شوند.هر چند از آنجا که فضای سیاسی ارمنستان در این دورۀ تاریخی مبهم و منابع محدود است، برخی اتفاقات با رعایت آنچه در اغلب منابع ذکر شده، با تخیل ساخته و پرداخته شدهاند. او بدون هیچ خبری محل زندگی خود را ترک میکند و دولت آبادی به زیباترین شکل ممکن احساسات و مشکلات زندگی مِرگان، زن سلوچ را بعد از رفتنش به تصویر میکشد. او برای نخستین بار، از ظرفیت نهفته در دیالوگ به عنوان شگردی برای پیشبرد داستان استفاده کرد. برای من خیلی متفاوت بود. با اینکه رمان خاکستری بود. مضافا اینکه بخش قابلتوجهی از بدنه دولت را نیز در اختیار خود داشتند. دو نمونه آخر نیز رمانهای ده سال اخیرند که اگر ملحوظشان نمیکردم، به من ایراد میشد که به رمانهای نوشتهشده در سالهای اخیر توجه نشان ندادهام. این رمانها را به عنوان نمونههایی که دگرگونی مضامین و تکنیکهای رمان ایرانی را نشان میدهند بررسی کردهام. در ادبیات هم چنین وضعی را شاهدیم؛ ازسویی در سالهای اخیر شاهد اقبال شدید به سنتهای ادبی پیرامونی یعنی سنت امریکای لاتین، افریقا و شرق دور (و چهبسا در سالهای آتی خاورمیانه و خاصه ادبیات عرب) بودهایم که بهرسمیتشناختهشدنشان بهواسطهی مهر تأیید قلب ادبیات یعنی اروپا بوده است.
کتاب چشمهایش معروفترین اثر بزرگ علوی است که در آغاز رمان، تهران و خفقان حاکم بر آن توصیف میشود. روزی که بابام ما را از شهر و دیار آواره کرد چون من دل به عشقی داده بودم که دستاش خالی بود که واسه آینده ام پول نداشت ولی نمی دونست آرزوهای من تو نگاه تو بود نه تو دستات. ولی اتفاقاتی باعث میشود که وارد مسیر جدیدی شود. بسیاری از اشخاص هستند که نقد متقن، مستدل و مبتنی بر نظریه بیان میکنند، ولی محتوای اکثر مطالب نقد ادبی در کشور ما یا تعریف و تمجید از نویسندههاست یا ترور شخصیتشان. گروه موسیقایی که شامل وزن، قافیه، ردیف و هماهنگیهای صوتی است و گروه زبانشناسی، عواملی را دربر میگیرد که به اعتبار تمایز نفس کلمات، در نظام جملهها، بیرون از خصوصیت موسیقایی آنها، میتواند موجب تمایز یا رستاخیزی واژهها شود. تمایز بین واقعیت و حقیقت یک تمایز فلسفی است. هرچند تعداد رمانهای ایرانی ارزشمند، بسیار بیشتر از این چند کتاب معرفیشده است، اما فهرست زیر تنها تعداد کمی از چند رمان ایرانی است که شاید معروفتر و همهپسندتر باشند. شاید ما هم در مرحلهای شبیه به تهیشدگی قرار گرفتهایم. این رمان بلندترین اثر محمود دولتآبادی است که در حدود ۳۰۰۰ صفحه و ده جلد به چاپ رسیده و روایت زندگی یک خانواده کرد ایرانی است که به سبزوار خراسان کوچ کردهاند. Th is conte nt has been cre ated with the he lp of GSA C ontent Gen erator Demoversion.