اورول، نویسنده کتاب، در نوشته خود از لغات و عبارات ساده استفاده کرده تا بتواند طیف وسیعتری از مخاطبان را با سطوح مختلف دانش ادبیات انگلیسی به خود جذب نماید. رمان تحسینشدهٔ او که با نام مدیر مدرسه در سال ۱۳۳۷ منتشر شد، داستان روشنفکری را به تصویر میکشد که پیشبینیهای او درست از آب در نمیآید و با وقوع کودتا آخرین امیدهای او از بین میرود. طایفی، استاد ادبیات فارسی، شروع جریان روشنفکری در ایران را در ارتباطی تنگاتنگ با ادبیات داستانی میداند. یکی از مضمونهای مهم داستانهای ایرانی در این دوره، تشریح شکست آرمانخواهی و روشنفکری است. این موضوع را در قسمتی که مرجع تقلید بزرگی از دنیا میرود، آوردم. مشکل زمانی حادتر میشود که وقت ما برای زیر و رو کردن این همه کتاب محدود است و از طرفی عمرمان اجازه نمیدهد تمام کتابهای موجود را مطالعه کنیم. این دهه، دههٔ ناامیدی و پشیمانی بود. انتشار چشمهایش، تمجیدها و انتقادهای زیادی را به همراه داشت که بسیاری از این انتقادها از ناحیهٔ فعالان چپ در ایران بود. در بستر این گوناگونی، ادبیاتی متنوع شکل گرفت و جریانهای ادبی مختلف در کنار یکدیگر به ظهور رسیدند؛ از یک سو ادبیات عامهپسند سالهای پیشین به حیات خود ادامه داد و از سوی دیگر، نویسندگان جوانی با تأثر از مکتبهای فکری و ادبی نوین ظهور کردند.
با بهرهگیری از فضای بازِ بهوجودآمده، حاجی آقا، به قلم صادق هدایت ابتدا در سال ۱۳۲۴ بهصورت پاورقی و بعداً، در سال ۱۳۳۰ بهصورت کتاب منتشر شد. رمانهای تنگسیر (۱۳۴۲) و سنگ صبور (۱۳۴۵) اثر صادق چوبک دارای جنبههای تاریخی قوی هستند. در سال ۱۳۱۵، صادق هدایت که پیش از این چند مجموعه داستان کوتاه موفق نوشته بود، بوف کور، اولین رمان واقعی فارسی را نوشت. او در این داستان، سعی میکند خواننده را متوجهِ پوچی روشهای بهکاررفته در نظام آموزشی و برنامههای تربیتی کند. اما به تدریج توانست جای خود را در ادبیات فارسی باز کند و خوانندگان ایرانی را مسحور خود سازد؛ چنانکه گاهی واژه «رمان» بهعنوان مترادفی برای تجدد به کار میرفت. کریستف بالایی، نخستین فرم نثر مدرن در ایران را رمان میداند. اگر چه میتوان در اطلاق رمان به این سه کتاب مناقشه کرد، اما آنها را باید گامهایی جدی بهسوی رمان نوین تلقی نمود. ۳- اساس طریقه اشاعره از تعلیمات جهمیه مایه گرفت و در اواخر قرن سوم یا اوائل قرن چهارم هجری بعنوان فرقه اشعری ظهور کرد و بنام مشهورترین رؤسای این فرقه ابوالحسن اشعری معروف گردید. این تقسیمبندی بر اساس مشهورترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران صورت گرفتهاست.
This data has been created with the help of GSA Content Generator DE MO.
سیر تاریخی شکلگیری این طبقهٔ اجتماعی به اوایل دورهٔ قاجار بازمیگردد که حکومت در مواجهه با قدرتهای بزرگ آن دوران، بهخصوص روسیه و انگلیس، متحمل شکستهای پیاپی شد و این فکر که ایران در زمینههای مختلف دچار عقبافتادگی است، در ذهن برخی نخبگان آن دوران شکل گرفت. ادبیات محرک ذهن انتقادی است: در غیاب ادبیات، به ذهن انتقادی ما که باعث می شود ما به یک فرد پرسشگر تبدیل شویم و هر چیزی را به راحتی باور نکنیم، لطمه وارد می شود. بوف کور داستانی ساده دارد؛ مردی منزوی زن خیانتکارش را میکُشد و داستان آن را دو بار برای سایهاش که روی دیوار افتاده، روایت میکند: یک بار آنچه در واقعیت اتفاق افتاده (در بخش دوم کتاب) و یک بار چنانکه او میخواهد باشد (در بخش اول). در طول داستان، صحنهها و رویدادها بر روی هم منعکس میشوند، زمان از یک روند خطی پیروی نمیکند و واقعیت و وهم درهمتنیدهاند. این ژانر با روی کار آمدن رضاشاه در سال ۱۲۹۹ مورد حمایت حاکمیت و دربار قرار گرفت و تا سال ۱۳۲۰ در فضای ادبیات ایران نقش جدی داشت. این اثر همچنین اولین رمان مدرن ایران بود که به زبان انگلیسی ترجمه شد.
آنچه میتوان گفت و باید گفت این است که شعر ایرانی براساس سندهای موجود به روزگار زردشت میکشد و از گاتاها که سرودهای مذهبی ایران باستان است و در انتساب آنها به زردشت هیچ تردیدی نیست آغاز میشود و پس از آن دیگر قسمتهای اوستاست و منظومههای دیگری که به زبان پهلوی ساسانی و پهلوی اشکانی پیدا شدهاست؛ مانند درخت آسوریک و یادگار زریران و جاماسبنامه. مجموعهداستان نخست جمال میرصادقی با عنوان «مسافرهای شب» در سال 41 منتشر شد و پس از آن او مجموعههای بسیاری منتشر کرد که همگی در راستای هم بودند. که به خاطر ارتباط کم خود با دربار (به عنوان تنها صاحب رسانهی آن روز) بینام و نشان باقی ماندهاند. و صدالبته که تنها با چنین پیشفرضی میتوانیم در مقالهای اینچنین کوتاه به مرور ابعاد زیاد شعر فارسی بپردازیم. کامشاد معتقد است یکی از مهمترین انتقادها به این اثر، زیادهروی نویسنده در «روانکاوی و دروننگریهای رمانتیک» است که مانع پیشرفت داستان میشود و آن را از واقعگرایی دور میکند. به عقیدهٔ او، شخصیتها و رویدادهای این رمانها، ناشیانه و به دور از رنگ و بوی واقعیت پرداخته شدهاند. علاوه بر آثار این نویسندگان، رمانهای تاریخی زیاد دیگری نیز در این دوره نوشته شد؛ چرا که گذشته تاریخی ایران، دستمایههای فراوانی در اختیار نویسندگان این رمانها میگذاشت تا بخشی از تاریخ را انتخاب و با تخیل خود ترکیب کنند و یک رمان تاریخی بنویسند.