حق کودکان برای دسترسی به کتاب و منابع آموزشی عصر دیجیتال


خبرگزاری مهر_ گروه فرهنگ و ادب: محمدمهدی سیدناصری یادداشتی با عنوان «حق کودکان بر دسترسی به کتاب و منابع آموزشی در عصر دیجیتال» نوشته که برای انتشار در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته است.

مشروح متن این یادداشت در ادامه می‌آید؛

دسترسی کودکان نسل جدید به کتاب و منابع آموزشی از حقوق بنیادین و اساسی آن‌ها محسوب می‌شود. با این حال، در بسیاری از نقاط جهان، کودکان به ویژه در جوامع فقیر یا مناطق محروم، از این حق محروم هستند. کتاب و منابع آموزشی ابزارهای کلیدی جهت یادگیری و توسعه فکری کودکان هستند. این منابع به آن‌ها کمک می‌کنند تا دنیای اطراف خود را بشناسند، مهارت‌های تحلیلی و انتقادی خود را پرورش دهند و خلاقیت و تصور خود را گسترش دهند. این حق بسیار اساسی در کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد (مصوب ۱۹۸۹ میلادی) این‌گونه بیان شده است: در ماده‌ ۲۸ به حق کودکان جهت تحصیل و دسترسی به اطلاعات اشاره دارد و تأکید می‌کند دولت‌ها می‌بایست اقداماتی را برای دسترسی به آموزش با کیفیت انجام دهند.

در اعلامیه جهانی حقوق بشر (مصوب ۱۹۴۸ میلادی) و در ماده‌ ۲۶ این اعلامیه به حق هر فرد برای آموزش و یادگیری اشاره دارد که شامل حق کودکان نیز می‌شود. در همین راستا در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در ماده‌ ۳۰ قانون اساسی به حق آموزش و پرورش جهت کلیه‌ افراد اشاره دارد و تأکید می‌کند که دولت موظف است امکانات لازم برای آموزش و پرورش را فراهم نماید. در نمونه‌ای دیگر قانون حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان در ایران به حقوق کودکان در زمینه‌های مختلف از جمله حق دسترسی به اطلاعات و کتاب اشاره دارد و سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌ آموزش و پرورش به تقویت زیر ساخت‌های آموزشی و فراهم‌سازی دسترسی برابر به منابع آموزشی برای کلیه‌ی کودکان تأکید دارند. حال باید به این پرسش پاسخ داد که تأثیرات مثبت دسترسی به کتاب برای کودکان چیست؟

۱- رشد شناختی در کودکان: مطالعات نشان داده‌اند که خواندن کتاب موجب بهبود مهارت‌های زبانی و شناختی کودکان می‌شود؛

۲- توسعه اجتماعی کودکان: کتاب‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا با فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های مختلف آشنا شوند و مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند؛

۳- ایجاد انگیزه و خلاقیت در کودکان: دسترسی به کتاب‌های مختلف می‌تواند موجب افزایش خلاقیت و انگیزه در یادگیری کودکان شود. در این میان چالش‌ها و موانع در حق بر دسترسی کودکان در عصر انفجار تکنولوژی به کتاب چیست؟

۱- فقر و کمبود منابع: در بسیاری از مناطق، کودکان به دلیل فقر و نبود منابع آموزشی مناسب از دسترسی به کتاب محروم‌اند؛

۲- عدم توجه به نیازهای خاص: بسیاری از کودکان به ویژه آن‌هایی که دارای ناتوانی‌های جسمی یا ذهنی هستند، به منابع آموزشی متناسب با نیازهای خود دسترسی ندارند؛

۳- فرهنگ‌ها و نگرش‌های اجتماعی: در برخی جوامع، عدم توجه به اهمیت خواندن و کتاب می‌تواند مانع از دسترسی کودکان به منابع آموزشی شود.

برای رفع این چالش‌ها، لازم است تا دولت‌ها و نهادهای غیردولتی به ارتقاء دسترسی کودکان به کتاب و منابع آموزشی توجه بیشتری داشته باشند. در این خصوص می‌توان ۳ راهکار کاربردی را بیان داشت:

۱- تقویت زیرساخت‌های آموزشی: دولت‌ها باید به بهبود زیرساخت‌های آموزشی و کتابخانه‌ها توجه نموده و امکانات لازم را برای دسترسی به کتاب فراهم کنند.

۲- برگزاری برنامه‌های ترویجی: برگزاری کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی برای والدین و نهاد خانواده و مربیان در خصوص اهمیت خواندن و دسترسی به کتاب می‌تواند بسیار تأثیرگذار

باشد .۳- توسعه منابع آموزشی دیجیتال: باتوجه به گسترش فناوری، ایجاد پلتفرم‌های دیجیتال جهت دسترسی به کتاب، منابع آموزشی و ملزومات فرهنگی می‌تواند راهکار مناسبی باشد.

دسترسی کودکان به کتاب یک حق اساسی و بنیادی است که تأثیرات عمیق و ژرفی بر رشد و توسعه این قشر آسیب‌پذیر جامعه دارد. با این حال، چالش‌ها و موانع زیادی در این راستا وجود دارد که نیازمند توجه و اقدام جدی از سوی دولت‌ها، نهادهای بین‌المللی و جامعه مدنی و متولیان أمور فرهنگی است. با اتخاذ راهکارهای مناسب و تقویت زیرساخت‌ها، می‌توان به تحقق این حق بنیادی و حقوق بشری نزدیک‌تر شد. برای رفع این چالش‌ها، لازم است تا دولت‌ها و نهادهای غیردولتی به ارتقاء دسترسی کودکان به کتاب و منابع آموزشی توجه بیشتری داشته باشند.

ایجاد کتابخانه‌های عمومی، ترویج فرهنگ مطالعه و استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند راهکارهای موثری باشد. کودک به‌عنوان یک انسان، دارای حقوق اساسی و مشترک با سایر انسان‌ها است. حقوقی که از آن‌ها به عنوان حقوق بشر یاد می‌شود، حقوقی همچون؛ حق بر آموزش، حق بر شنیده شدن، حق بر داشتن غذا، حق بر زیستن، حق بر آشامیدن آب سالم، حق بر بازی و تفریح، حق آزادی بیان، حق برخورداری از صلح و حق بر دسترسی به کتاب و غیره کودکی رؤیا نیست و حق با کودکان است، یادمان باشد که آینده را انسان‌هایی می‌سازند که «امروز» کودک‌اند، کودکان ما «امروز» نیاز دارند که خوب زندگی کنند و به حقوق‌شان احترام گذاشته شود. صیانت از مصالح عالیه کودکان، مهمترین مبنای حقوق کودک و ابدیت‌بخشیدن به حقِ دارا بودن از حق برای کودکان از مهمترین اهداف خاص نظام حقوق بین‌الملل کودکان است.



منیع: خبرگزاری مهر

افزایش قیمت کاغذ تحریر رکود را به ظهیرالاسلام آورد


به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ بازار ظهیرالاسلام در روزهای گذشته بار دیگر شاهد تلاطمی عجیب بوده است، تلاطمی که هر بند کاغذ تحریر را 200 هزار تومان با افزایش قیمت مواجه کرده است.

بر این اساس هر بند کاغذ چاپ و تحریر 70 گرمی،‌ 70 در 100  از بندی یک میلیون و 250 هزار تومان در ابتدای هفته به بندی یک میلیون و 450 تا یک میلیون و 500 هزار تومان افزایش یافته است.

قیمت کاغذ تحریر 70 گرم،‌ 60 در 90 نیز از 900 هزار تومان به یک میلیون و 300 هزار تومان افزایش یافته است.

قیمت کاغذ گلاسه و مقوای ایندربرد و مقوای پشت طوسی نیز با افزایش قیمت بین 10 تا 50 هزار تومانی روبرو بوده است.

کارشناسان مهمترین دلایل افزایش قیمت در بازار را به برداشتن ارز نیمایی و افزایش نرخ ارز در روزهای گذشته عنوان می‌کنند.

حمید نیکدل رئیس اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوا در اینزمینه به تسنیم می‌گوید:  حذف ارز نیمایی از کاغذ موجب گرانی‌های بیشتر در بازار خواهد شد،‌ اکنون نه تجار تمایلی به عرضه دارند،‌ نه فروشندگان تمایلی به فروش و نه خریدی در بازار انجام می‌شود،‌ بازار در رکود است.

وی ادامه می‌دهد: حتی در این مدت تجار موفق به دریافت ارز 66 هزار تومانی نیز نشدند،‌ باز اگر ارز 66 هزار تومانی اختصاص می‌یافت،‌ کاغذ افزایش قیمت کمتری پیدا می‌کرد.

نیکدل ادامه‌دار شدن وضعیت فعلی را برای بازار کاغذ و مقوا یک هشدار عنوان کرده و می‌گوید:  باید فکری به حالی وضعیت کاغذ کنیم، کاغذ و مقوا از کالاهای اساسی است و باید نسبت به آن مسئولانه‌تر برخورد کنیم.

انتهای پیام/



منبع: خبرگزاری تسنیم

نقد ادبی در کشور مورد کم‌توجهی واقع شده است


فریبا یوسفی شاعر و دبیر علمی جشنواره شعر فجر در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به برگزاری هجدهمین جشنواره شعر جوان سوره گفت: جشنواره‌ها فرصت و دریچه خوبی برای دیده شدن شاعران هستند. در این‌جشنواره‌ها هم کار شاعر دیده شود و هم شاعر با فضاهای تازه‌ای در عرصه شعر روبرو می‌شود. در واقع جشنواره‌های ادبی فضای مناسبی برای رشد شاعر فراهم می‌کنند و شاعران جوان می‌توانند از این فرصت برای معرفی آثارشان به جامعه ادبی استفاده کنند.

وی افزود: شاعران جوان به دلیل اینکه ذهن‌های بسیار آماده‌ و انگیزه‌های زیادی برای تجربه‌های تازه در شعر دارند، ممکن است در مسیری قرار بگیرند که شعرشان را منحرف کند و انرژی و تلاش آنها را از بین ببرد. جشنواره‌هایی از جنس جشنواره شعر جوان سوره به شاعران نوقلم کمک می‌کنند که از این انرژی و انگیزه و توان مضاعف، به بهترین شکل ممکن استفاده کنند و در مسیر درستی حرکت کنند. در واقع این جشنواره‌ها از این جهت که راه را به شاعر جوان نشان می‌دهند و ارتباطات شعری خوبی در حاشیه این جشنواره‌ها برقرار می‌شود، از اهمیت زیادی برای شاعران مستعد و نوقلم برخوردار هستند. ضمن اینکه شاعر با حضور در این جشنواره‌ها خودش را محک می‌زند و به درک و دریافت بهتری از شعر خودش و هم‌نسلانش می‌رسد.

دبیر علمی جشنواره شعر فجر در ادامه درباره بخش نقد ادبی در هجدهمین جشنواره شعر جوان سوره گفت: متأسفانه حوزه نقد ادبی یکی از حوزه‌های مغفول واقع‌شده شعر جوان کشور است. جشنواره سوره با توجه به همین خلأ تصمیم گرفته نگاه ویژه‌ای به حوزه نقد ادبی داشته باشد و شاعران جوان را تشویق کند که به این حوزه هم ورود پیدا کنند. ورود به حوزه نقد ادبی برای شاعران جوان از این جهت اهمیت دارد که هم اشراف خوبی به شعر امروز کشور پیدا می‌کنند و هم می‌توانند با آن نگاه نقادانه شعر خودشان را هم محک بزنند و اصلاح کنند. توجه به نقد ادبی باعث می‌شود شاعر جوان پیش از آنکه شعرش را در کتاب یا شبکه‌های اجتماعی منتشر کند، خودش به عنوان اولین منتقد آن را بررسی کرده و اگر ایرادی دارد، آن را رفع کند.

یوسفی ادامه داد: به همین دلیل من به شاعران جوان توصیه می‌کنم این جشنواره را بهانه‌ای برای ورود به حوزه نقد ادبی قرار بدهند و شعر هم‌نسلان خودشان را نقد کنند و با این نقدها در جشنواره شعر جوان سوره شرکت کنند. شاید همین جشنواره سبب شد که آنها نقد ادبی را هم در کنار سرودن شعر جدی بگیرند و در این حوزه هم به شعر کشور کمک کنند. همان‌طور که گفتم، این کار به رشد شعر خودشان هم کمک می‌کند؛ چون باعث می‌شود نگاه حرفه‌ای و نقادانه به شعر خودشان پیدا کنند و پیش از هر منتقدی، کم و کاستی‌های شعرشان را دریابند و نقاط قوت آن را تقویت کنند.

وی در پایان گفت: در فضای شعر امروز منتقدهای توانمند کم داریم. منتقدان خوبی داریم اما تعداد آنها کم است. به ویژه با توجه به تعداد روزافزون شاعران جوانی که امروز شعر می‌گویند و حضور فعالی در جامعه ادبی دارند، حضور منتقدهای حرفه‌ای و جوان و باانگیزه کاملا احساس می‌شود. امیدوارم جشنواره شعر سوره با توجهی که به حوزه نقد ادبی دارد، شاعران جوان را به نوشتن نقد ادبی ترغیب کند و تعداد منتقدهای ادبی در کشورمان را افزایش دهد.



منیع: خبرگزاری مهر

عرضه ویژه ۴ کتاب به مناسبت میلاد حضرت زهرا(س)


به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، انتشارات محیی همزمان با میلاد مبارک حضرت زهرا(س) و روز مادر چهار عنوان کتاب از مجموعه آثار «جایگاه انسان در تحولات آینده» را با تخفیف ویژه عرضه می‌کند.

«پیوند با حضرت مهدی (عج) در مقام عرشی حضرت زهرا (س)» از جمله این آثار است مخاطب را به عمیق‌ترین لایه‌های معرفتی دعوت می‌کند. مخاطب با مطالعه این اثر، به جایگاه ویژه حضرت زهرا (س) در نظام آفرینش و ارتباط آن با ظهور امام مهدی (عج) پی خواهد برد.

کتاب «انقلاب اسلامی و آینده جهان» که به بررسی نقش ایران و انقلاب اسلامی در تحقق وعده‌های الهی می‌پردازد، از دیگر آثار این مجموعه است. نویسنده در این اثر با تکیه بر آیات قرآن و روایات، نقش بی‌بدیل انقلاب اسلامی را در شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی و آماده‌سازی جهان برای ظهور امام مهدی (عج) تحلیل می‌کند. این اثر، نگاهی جامع به تاریخ معاصر و آینده‌ای که در پیش داریم ارائه می‌دهد.

کتاب «نقش انسان در تقدیرات شب قدر» عنوان دیگر این مجموعه است که در شناسایی جایگاه انسان در تغییرات سرنوشت ساز گام برمی‌دارد. مطالعه این کتاب، مخاطب را با اهمیت شب قدر و نقش آن در ساخت تمدن نوین اسلامی آشنا می‌کند. این اثر، به مخاطب می‌آموزد که چگونه می‌توانید با بهره‌گیری از این شب ارزشمند، نقشی مؤثر در تحولات جهانی و تحقق وعده‌های الهی ایفا کند.

کتاب «زیارتِ بانوی کرامت» نیز چهارمین اثر این مجموعه است که در وصف معرفت به حضرت معصومه(س) و پیوند با امام رضا(ع) است. این اثر، شما را به سفری معنوی دعوت می‌کند؛ سفری به سوی شناخت حضرت معصومه (س) و جایگاه ایشان در نظام معرفتی و تمدن‌سازی اسلامی. نویسنده با تأکید بر پیوند میان حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع)، نشان می‌دهد که زیارت این بانوی کرامت، نه‌تنها یک عمل عبادی، بلکه مسیری برای دستیابی به معرفت عمیق‌تر و نقش‌آفرینی در آینده جهان است.

این کتاب‌ها که به قلم محمد شجاعی نوشته شده، مخاطب را با مفاهیم کلیدی نظیر جایگاه ایران در آینده موعود، نقش انسان در حکومت صالحان و سیر حرکت تاریخ از پیامبران تا ظهور امام مهدی (عج) آشنا می‌کند. شجاعی، پژوهشگر و معلم انسان‌شناسی و معارف اسلامی و دانش‌آموخته مقطع دکتری فلسفه و علوم قرآنی است.

علاقه‌مندان برای دریافت این آثار می‌توانند به اینجا مراجعه کنند.

انتهای پیام/

 

 



منبع: خبرگزاری تسنیم

 فصل دوم نشست‌های «روایت پیشرفت» برگزار می‌شود


به گزارش خبرگزاری مهر، فصل دوم نشست‌های «روایت پیشرفت» با موضوع کتاب «تندتر از عقربه‌ها حرکت کن» در قالب بیست‌وهفتمین جلسه از سلسله نشست‌های «عصرانه کتاب» فردا سه‌شنبه ۱۸ دی توسط مرکز مطالعات راهبردی ژرفا و توسط اندیشکده هنر و رسانه (میز کتاب) برگزار می‌شود.

بهزاد دانشگر نویسنده کتاب و مدیر دفتر ادبیات داستانی حوزه هنری انقلاب اسلامی و ابراهیم اکبری دیزگاه منتقد و رمان‌نویس در این نشست حضور داشته و به ارائه نکاتی درباره این کتاب می‌پردازند.

کتاب «تندتر از عقربه‌ها حرکت کن» گفتگوهای دانشگر با نوید نجات‌بخش و دیدارهای مکرر دانشگر از بهیار صنعت سپاهان در سال ۱۳۹۵ است. تندتر از عقربه‌ها حرکت کن روایتی از مسیر پر فراز و نشیب جوانی است که در جامعه امروزی نه ارثیه چندانی دارد و نه حاضر است برای موفق شدن شرکتش به احدی باج بدهد. چارچوب‌های خودش را دارد و با همان چارچوب‌ها که برگرفته، تلاش می‌کند تا شرکتش را گسترش دهد. اما همه اطرافیان او و مدیران دولتی دیگر چنین کاری را غیرممکن می‌دانند. شرکت دانش بنیان بهیار صنعت سپاهان با بیش از بیست سال سابقه در زمینه تولید تجهیزات پزشکی با فناوری بالا در شهرک علمی و تحقیاتی اصفهان مشغول به فعالیت است.

این برنامه فردا سه‌شنبه ۱۸ دی از ساعت ۱۵ تا ۱۶ در مرکز مطالعات راهبردی ژرفا برگزار شده و ورود برای عموم علاقه مندان امکان پذیر است.



منیع: خبرگزاری مهر

اعضای هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور منصوب شدند


به گزارش خبرگزاری تسنیم، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در اجرای بند (و) ماده (2) قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی کشور مصوب 17 اسفند 1382، مجلس شورای اسلامی و بنا به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، با صدور حکمی پنج عضو هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور را برای مدت چهار سال منصوب کرد.

پزشکیان بنا به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و نظر به سوابق و تجارب ارزشمند، با صدور حکمی ضمن انتصاب حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، محسن اسماعیلی، محسن جوادی، آزاده نظربلند و فریبا افکاری به عنوان اعضای هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، از ایشان خواست با حضور فعال در جلسات و تشریک مساعی‌سای اعضای محترم و با اتخاذ روش‌های هماهنگ و برنامه‌ریزی‌های راهبردی مناسب، در پیشبرد بهینه امور کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور مجدانه اقدام کنند.

انتهای پیام/



منبع: خبرگزاری تسنیم

مادرم ساده، مهربان و صبور؛ روزها را شکسته شد با غم


به گزارش خبرنگار مهر، محبوبه راه‌پیما شاعر جوان، شعر تازه‌ای برای مادر سروده است.

در ادامه این چهارپاره را می‌خوانیم؛

*

مادرم ساده، مهربان و صبور

روزها را شکسته شد با غم

پیش چشم همیشه خندانش

قد کشیدیم و آب شد کم کم

*

چشم‌هایش ستاره اشک‌اند

مادر من عصاره غم‌هاست

در سرم مثل باد می‌گذرد

مادرم… آه مادرم تنهاست

*

مادرم دردهای بی پایان

بار سنگین نشسته بر شانه

جذب کرده مرا به تنهایی

امپراطوریِ همین خانه

*

مادرم شعر هست و آرامش

مادرم آسمانِ بخشنده است

هر بهاری که می‌رسد هر سال

نگران بهار آینده است

*

سال‌ها از بهار لبریزم

گرچه ترسم عبور طوفان است

چون دماوند، غصه مادر،

زیر برفی صبور پنهان است

*

سایه مهر مادرم مانده

بر سرم، روز و شب خدا را شکر

نعمت و برکت است در دنیا

شادم از نعمتت، خدایا! شکر…



منیع: خبرگزاری مهر

ادبیات فلسطین؛ داغ‌ترین ترند کاربران عراقی


به گزارش خبرگزاری تسنیم، جایزه جهانی ادبیات فلسطین مورد توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی و خصوصاً در کشورهای عربی قرار گرفت. این رویداد بین‌المللی ادبی در شبکه اجتماعی ایکس(توییتر) در کشور عراق موضوع داغ و ترند اول شد.

جایزه جهانی ادبیات فلسطین جایزه‌ای غیردولتی است که در سال 2017 تأسیس شد و قرار است هر دو سال یک‌بار با همکاری اتحادیه‌های فرهنگی و ادبی و تعدادی از انجمن‌ها و مؤسسات نشری در چندین کشور اسلامی برگزار شود.

این جایزه با هدف معرفی و ارائه کتاب‌های ادبی منتشرشده در جهان با موضوع فلسطین و قدردانی از نویسندگان، شاعران و ناشرانی است که با نوشته‌های خود از مردم مظلوم فلسطین دفاع می‌کنند.

دومین دوره این جایزه دوشنبه 26 آذر با اهدای جوایز به برگزیدگان در بغداد به پایان رسید. بنا بر اعلام دبیرخانه، 345 عنوان کتاب از 26 کشور در این دوره مورد داوری و ارزیابی قرار گرفت. در این دوره، آثاری با محوریت فلسطین به زبان‌های انگلیسی، عربی، فارسی، فرانسه، اسپانیولی، مالایی و اردو به دبیرخانه ارسال شده بود که بیشترین آثار به زبان‌های عربی و فارسی اختصاص داشت.

دومین دوره جایزه جهانی ادبیات فلسطین در شش محور نمایشنامه، خاطرات، داستان کوتاه، کودک، شعر و رمان  برگزار شد که بیشترین آثار با 106 عنوان به بخش رمان و کمترین آن به بخش نمایشنامه با 9 اثر اختصاص داشت.

در این جایزه، نامزدهایی هم از کشور ایران حضور داشت که در سه بخش زیر موفق به کسب رتبه شدند.

1.کتاب «خاکستر گنجشک‌ها» اثر حامد عسکری از نشر معارف در بخش داستان کوتاه موفق به کسب مقام دوم شد.

2.کتاب «ماهی‌ها به دریا برمی‌گردند» اثر مرضیه اعتمادی از نشر شهید کاظمی موفق به کسب مقام سوم در بخش خاطرات شد.

3.کتاب «راز سنگ سرخ» اثر سیدمهدی موسوی از نشر بیان روشن به صورت مشترک با یک اثر از آمریکا در بخش کودک موفق به کسب مقام دوم شد.

انتهای پیام/

 



منبع: خبرگزاری تسنیم

انتصاب اعضای هیئت علمی چهل‌ودومین جایزه کتاب سال


به گزارش خبرگزاری مهر، سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با صدور احکامی جداگانه فریبا افکاری، جمیله توکلی‌نیا، علی‌اصغر احمدی، رضا اکبری، حجت‌الاسلام رضا مختاری، عبدالحسین کلانتری، مرتضی عزتی، علی مرشدی‌زاد، محمود بشیری، محمود کمره‌ای، سیدحسن امامی رضوی، اسماعیل بنی‌اردلان، حجت‌الاسلام‌ رسول جعفریان، ابراهیم حیدری و ناصر افشارپور را به‌عنوان اعضای هیئت علمی چهل‌ودومین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران منصوب کرد.

متن این‌حکم انتصاب صالحی به این‌ترتیب است؛

نظر به مراتب گرانمایه علمی و فرهنگی و تجارب ارزشمند سرکارعالی/ جناب‌عالی در حوزه پژوهش و کتاب، به‌موجب این حکم به‌عنوان «عضو هیئت علمی چهل‌ودومین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» منصوب می‌شوید.

امید است با استعانت از خداوند متعال و بهره‌مندی از دیدگاه‌های استادان و اندیشمندان ایران‌زمین، این جایزه ارزشمند بتواند در اعتلا و گسترش فرهنگ مکتوب کشور نقش‌آفرین باشد.



منیع: خبرگزاری مهر

“یلدا” شبی که همه ایران را روشن می‌کند


به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برگزاری مراسم شب یلدا یکی از کهن‌ترین مراسم‌های ایرانی‌هاست که در این سال‌ها با تلفیقی از سنت و تجدد، رنگ‌وبوی دیگری به خود گرفته است. با وجود مشکلات اقتصادی و تحول فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی در سال‌های گذشته، برگزاری این مراسم تقریباً یکی از سنت‌های رایج در سال‌های گذشته بوده است، رسمی که کم‌کم بر حواشی آن نیز افزوده شده است؛ حواشی‌ای که چندان قرابتی با سنت ایرانی ندارد.

شب چله زیر سایه کاج

اگر در گذشته دیوان حافظ یکی از ارکان این شب بود و خانواده‌ها با خواندن غزل‌های خواجه شیراز، شب‌شان را شیرین می‌کردند، در این سال‌ها جزئیات دیگری نیز کم‌کم به آن افزوده شده است، نمادهای جدیدی که کم‌کم رنگ یلدا را تغییر داده‌اند؛ مثل درخت کاج یا همان درخت کریسمس که دارد کم‌کم در خانه‌ برخی از ایرانی‌ها به یکی از ارکان اصلی شب یلدا تبدیل می‌شود.

با وجود همه این حواشی، شب یلدا یکی از محبوب‌ترین مراسم‌ها میان خانواده‌های ایرانی است که آن را با نام شب چله نیز می‌شناسیم، اما کدام یک از این دو درست است، یلدا یا چله؟

ریشه‌های باستانی یک جشن

یلدا واژه‌ای سریانی به‌معنی میلاد است، بنا بر آنچه در دهخدا ذیل این کلمه آمده است؛ چون شب یلدا را با میلاد مسیح تطبیق می‌کرده‌اند؛ ازاین‌رو بدین نام نامیده‌اند، باید توجه داشت که جشن میلاد مسیح (نوئل) که در 25 دسامبر تثبیت شده، طبق تحقیق محققان در اصل، جشن ظهور میترا (مهر) بوده است که مسیحیان در قرن چهارم میلادی آن را روز تولد عیسی قرار دادند.

اما دلایل دیگری نیز برای شب یلدا عنوان شده است که از جمله معروف‌ترین آن میلاد مهر است. آیین مهر (آیین زروانی) میان ساکنان فلات ایران رواج داشت و مهر و ناهید (میترا و آناهیتا) به‌عنوان دو ایزد نیایش می‌شده‌اند. «مهر»، ایزد فروغ، نگهبان پیمان و پشتیبان پرتو پگاهی است و «ناهید»، ایزد پاکی، زایش و برکت، فرشته آب‌ها و باران. پیروان آیین مهر آخرین شب پاییز را مصادف با تولد خورشید می‌‌دانسته‌اند، برخی به‌اشتباه مهر را همان خورشید در نظر گرفته‌اند، در حالی که مهرداد بهار در کتاب «از اسطوره تا تاریخ» می‌نویسد: «شب یلدا، تولد مهر یا میترا نیست، بلکه تولد خورشید است، مهر با خورشید تفاوت‌هایی دارد». از نظر تقویم مردم ایران باستان، چله، شب تولد خورشید است و حال آن‌که بر اساس اسطوره‌ها خورشید و مهر ارتباط نزدیکی دارند؛ ولی یکی نیستند.

برخی بر این باورند که به‌کار بردن کلمه «یلدا» که واژه‌ای سریانی است، برای یک آیین ایرانی درست نیست و باید به‌جای آن از کلمه «چله» استفاده کرد. برخی از پژوهشگران بر این باورند که یلدا واژه‌ای است که میان خواص بیشتر مطرح بوده است و عامه مردم از واژه «چله» برای این شب استفاده می‌کرده‌اند، بااین‌حال، این نشان‌دهنده عدم قدمت کلمه «چله» برای چنین مناسبت‌هایی نیست.

شب یلدا , حافظ , کتاب ,

«چله» که امروزه تنها آن را با «شب یلدا» می‌شناسیم، در گذشته فقط برای این شب خاص کاربرد نداشته است، از دیدگاه گاه‌شماری و ستاره‌شناسی، فرارسیدن سرما و گرما، مهمترین معیار در تعیین چله بوده است؛ ازاین‌رو در تقویم گذشته دو چله عموماً لحاظ می‌شده است: چله زمستان و چله تابستان.

چله تابستان را از ابتدای تیرماه در نظر می‌گرفته‌اند و چله زمستان را از ابتدای دی‌ماه. چله زمستان خود به دو چله کوچک و بزرگ تقسیم‌بندی می‌شد: چله بزرگ از اولین روز دی‌ماه تا دهم بهمن‌ماه در نظر گرفته می‌شد و چله کوچک از باقی این ایام تا پایان بهمن‌ماه، تلاقی این دو چله را نیز «چارچار» می‌نامیدند. پایان چله بزرگ با برگزاری جشن سده گرامی داشته می‌شد؛ جشنی که از آداب مرسوم در گذشته بوده است و بازتاب بسیاری در فرهنگ و ادب فارسی دارد.

چله در ایران فرهنگی

آیین‌های مختلفی در مناطق ایران برای گرامیداشت شب چله یا یلدا رونق دارد. در افغانستان این شب بهانه‌ای است برای دور هم جمع شدن خانواده‌ها. سیدحکیم بینش، شاعر افغانستانی، دراین‌باره به تسنیم گفت: شب یلدا یکی از مهمترین شب‌ها برای بسیاری از مردم افغانستان است. آداب و رسوم و آیین‌های زیادی در این شب اجرا می‌شود، در واقع این شب یک بهانه بسیار زیبا و خوب برای دور هم جمع شدن مردم است. در بعضی از خانواده‌ها دورهمی می‌گیرند و در برخی از مجالس به‌صورت خودجوش مردم به خانه پدرکلان‌ها یا مادرکلان‌های (بزرگان خانواده) خود می‌روند و این شب را گرامی می‌دارند.

بینش به رسوم اجتماعی این شب میان مردم افغانستان اشاره و اضافه کرد: یکی از آیین‌ها شب چلگی بردن است که میان کسانی که ازدواج کرده‌اند، رایج است؛ به این صورت که خانواده داماد برای عروس خود در این شب تحفه‌ای می‌برند و این شب را با عروس خود گرامی می‌دارند، این مجلس یک دورهمی بین دو خانواده‌ای است که به‌تازگی پیوند برقرار کرده‌اند.
 

شب یلدا , حافظ , کتاب ,

بینش به بخش دیگری از رسوم رایج در این کشور اشاره کرد و قصه‌گویی را یکی از آنها دانست: بسیاری در خانواده کلان یا بزرگتر خانواده جمع می‌شوند و یکی از کسانی که قصه‌گوست یا آشنایی با قصه‌ها دارد، شروع به قصه‌گویی می‌کند و گاه از خاطرات خود می‌گوید.

به‌گفته او؛ از دیگر آیین‌ها، فردوسی‌خوانی یا حافظ‌خوانی است. کتاب حافظ در همه خانه‌ها وجود دارد اما در این شب مردم به‌صورت خاص به آن مراجعه می‌کنند و فال می‌گیرند، در واقع، شبشان را با حافظ می‌گذرانند و با این شاعر بیشتر مأنوس می‌شوند، از سوی دیگر، شاهنامه نیز از دیگر کتبی است که در این شب بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و قصه‌های آن خوانده می‌شود.

با وجود آنکه افغانستان از اقوام مختلفی تشکیل شده است، اما شب یلدا میان اکثر مردم گرامی داشته می‌شود؛ با وجود این گفته می‌شود که بیشتر فارسی‌زبانان یعنی اقوام هزاره و تاجیک گرامی می‌دارند.

چرا حافظ در شب یلدا به داد ایرانی‌ها می‌رسد؟

از جمله آیین‌هایی که در این شب در ایران فرهنگی رایج است، تفأل به دیوان خواجه شیراز است، هرکسی از ظن خود یار او می‌شود و حال و آینده خود را در زبان حافظ جست‌وجو می‌کند.

زنده‌یاد محمدعلی اسلامی ندوشن، پژوهشگر، تفأل زدن را تنها مختص به دیوان حافظ می‌داند و درباره چرایی آن گفته است: ما نمی‌دانیم که تفأل زدن به دیوان حافظ از چه‌دورانی رواج داشته است. در تمام دورانی که چاپ جریان داشته و کتاب‌ها در دسترس عموم قرار گرفته، این کار رواج داشته است و از آن زمان تاکنون فال می‌گیرند.

به‌گفته او؛ تا آنجا که من می‌دانم، در هیچ زبانی کتابی نیست که بشود از آن فال گرفت و مردم چنین مأموریتی را به آن واگذار کرده باشند.

اسلامی ندوشن دو دلیل برای تفأل به دیوان حافظ برمی‌شمارد. از نظر او، زبان کنایه و دوپهلوی شاعر سبب شده است مخاطب با او همراه شود: هیچ شاعری مانند حافظ این ویژگی را ندارد، تمام غزلیات این ویژگی را دارد که می‌شود دو یا سه نوع مفهوم از این اشعار گرفت؛ به همین دلیل آمادگی دارد که به‌صورت فال در بیاید.

شب یلدا , حافظ , کتاب ,

از نظر او؛ این برداشت‌ها، کنایه‌ها و ایهام‌ها کمک می‌کند که خودتان برداشت کنید نه اینکه شعر به شما بگوید، و آن علاقه درونی خود را به حساب شعر می‌گذارید و از درون خود می‌شنوید، این مورد مهمی است که به خاصیت ابهام خاص شعر خواجه شیراز کمک کرده است.

اسلامی ندوشن دومین دلیل را در «شاعر خواص و شاعر عوام» بودن حافظ می‌داند: هم خواص از او بهره می‌گیرند و هم افراد کم‌سواد، دیوان را با آواز بلند می‌خوانند و تسلی می‌گیرند، این خاصیت موسیقی کلام است که تسلی خاطر می‌بخشد، اشخاصی که به‌زحمت خواندن می‌دانند، دیوان او را با آواز بلند می‌خوانند و تسلی پیدا می‌کنند و این خاصیت همین کلمات و موسیقی کلام است که می‌تواند یک چنین حالت تسلی خاطر ببخشد و در عین حال مشکل‌ترین شاعر فارسی شناخته‌ شده و به‌صورت یک موجود معمایی او را در آغوش گرفته…».

مُعَبّرِ رؤیای ایران

نویسنده کتاب «جام جهان‌بین» همچنین درباره جایگاه حافظ میان فارسی‌زبانان و چرایی ماندگاری او در ذهن و ضمیر ایرانی‌ها گفته است: از حافظ هرجا حرفی به‌میان آید، خود‌به‌خود کنجکاوی برانگیخته می‌شود؛ زیرا دیوان او عصاره‌ سرگذشت ایران و «نقد حال» ماست. پس از 600 سال، هنوز هم سخنگوی مای الکن است و جواب‌دهنده به فال همیشگی‌ای که در ضمیر ما خلجان دارد. هر سؤالی داشته باشیم، خیلی عمیق‌تر از رادیوها و روزنامه‌ها و کتاب‌های روز، دست به دامان او دراز می‌کنیم.

به‌گفته او؛ این‌که با دیوان او فال گرفته می‌شود، طلب نوید و گشایش بخت از آن می‌شود، و این‌که لسان‌الغیبش خوانده‌اند به همین علّت است:

«تاریخ مقطّر»، حسب‌حال‌گو، و مُعَبّرِ رؤیا و کابوسِ ایران.

باری، کُنه این ملّت حادثه‌مند که ایرانی باشد، و این تاریخِ پُر از هنگامه ـ که در آن گره بر گره افتاده ـ می‌بایست مانند قنات که باید مظهری بیابد، سرانجام در نقطه‌ای رو بیاید، آن نقطه این دیوان شد، و از شگفتی‌ها آن‌که کم‌حجم‌ترین مجموعه غزل فارسی و لاغرترین شاهکار شعر جهان، سرنوشت بیان‌حال ایرانی را یافته باشد.

انتهای پیام/+



منبع: خبرگزاری تسنیم